حسابرسی داخلی چیست ؟

پيشرفت هاي فناوري، حركت به سوي جهاني شدن و تغييرات سريع و مـداوم در الزامـات قـانوني، كسب وكارها و مبادلات اقتصادي را با پيچيدگي ها و ريسك هاي گوناگوني مواجه ساخته است . طبق تعريف انجمن حسابرسان داخلـي آمريكـا ( از ايـن پـس IIA ) در سال 1999 ،حسابرسي داخلي نوعي فعاليت اطمينان بخش و مشاوره اي مستقل و بيطرفانه است كه به منظور ايجاد ارزش افزوده و بهبود عمليات سازمان طراحي ميشـود.

 حسابرسـي داخلـي بـا به كارگيري رويكرد منظم و سيستماتيك به منظور ارزيابي و بهبود اثربخشي فرايندهاي راهبـري، مديريت ريسك و كنترل هاي داخلي به سازمان براي دستيابي به اهدافش كمك مي كند. دریافت آموزش حسابرسی داخلی می تواند بازدهی و اثربخشی یک مجموعه را به شکل قابل توجهی افزایش دهد.

جالب است بدانید با گسترش فعالیت های شرکت ها و توسعه اقتصاد ، ارائه گزارش های دقیق مالی از اهمیت زیادی برخوردار شد . البته خوب است بدانید که آن گزارش ها علاوه بر اینکه به توسعه هر بخش کمک میکند بلکه نقص ها و اشتباهات افراد را به مدیران ارشد نشان می دهد ؛ همین امر باعث شده تا حسابرسی به یک بخش خیلی مهم برای شرکت ها تبدیل شود که البته باید به این نکته اشاره داشت که نرم افزار حسابداری در این امر بسیار تاثیر به خصوصی نیز دارد. عملیات حسابرسی یا حسابرسی داخلی یکی از مهم ترین انواع حسابرسی می باشد . توصیه می کنیم تا با مطالعه ادامه مطالب با ما همراه باشید .

حسابرسی داخلی به چه معناست؟!

عملیات حسابرسی در یک شرکت ، در یک زمان مقرر انجام می شود و یک بخش از افراد درون یک شرکت است که وظیفه اش این است که کاملا بی طرفانه و مستقل ، سیستم ها و فرایند های شرکت را بررسی کند . یکی از مهم ترین نقش و وظیفه حسابرسی داخلی این است که به رهبران ارشد یک سازمان اطلاعات کاملی از خطراتی که در سازمان ها وجود دارد ، محیط کنترل ، اثربخشی عملیاتی و … را ارائه می دهد و هدف کلی آن رسیدن به یه نظر کلی تو حوزه اطلاعات مالی یک واحد اقتصادی به کمک نرم افزار حسابداری آنلاین است . بد نیست بدانید که این بخش از حسابرسی (حسابرسی داخلی ) ، بخش نظارت مالی در شرکت هست که فعالیت های مالی را در همه بخش ها به طور دقیق و ریزبینانه ای بررسی میکند . البته تمامی شرکت ها ، حسابرسی انجام نمی دهند بلکه فقط شرکت های بزرگ حسابرسی داخلی انجام می دهند .

بعضی از شرکت ها مثل شرکت های سهامی عام وظیفه دارند که از یک حسابرس برای حسابرسی سالانه خود استفاده نمایند . اگر بخواهیم حسابرسی را در یک جمله خلاصه کنیم یعنی بازرسی کردن جستجو گرانه همه مدارک و اسناد حسابداری برای کشف کردن اشتباهات حسابداری شرکت.

اهداف حسابرسی داخلی

جالب است بدانید عمدتا حسابرسی تنها به دو دلیل وجود دارد که در ادامه به شرح آنها می پردازیم . اولین دلیل ، این است که برای بعضی از سازمانها ، قانون حوزه ای که در آن فعالیت میکنند را مطالبه می کنند . و دومین دلیل که وجود دارد این است که این بخشش از مدیریت ریسک سازمانی هست که هدف آن کاهش دادن ضعف کنترل داخلی سازمان یا شرکت هست که خطر اشتباه یا تقلب را کاهش می دهد .

خب حالا می رسیم به اهداف حسابرسی داخلی  :

 

• • گردش های مالی و حسابهای بانکی شرکت را بررسی می کند .

• • عملیات مالی را شناسایی کرده و بودجه را کنترل میکند .

• • لیست حقوق ها و دستمزد هارا شناسایی و تجزیه و تحلیل میکند .

• • اطلاع داشتن ازهمه فرایندهای انبارگردانی و ورود و خروج تمامی کالاها از انبار ..

• • ایجاد کردن یک برنامه برای همه بخش های شرکت و ارزیابی کردن آنها بر ااس برنامه ریزی های صورت گرفته شده .

• • اطلاع داشتن از تنخواه و نظارت بر خریدهای داخلی ، فاکتورها و … .

مزایای حسابرسی داخلی

حسابرسی داخلی یک فرایند مستمر است که مزیت هایی نیز دارد که عبارتند از :

 

• • اولین مزیت این حسابرسی این است که به مدیریت این اطمینان را می دهد که کنترل های انجام شده رضایت بخش هستند یا نه .

• • دومین مزیت ، فرصت های اثربخشی و توسعه سازمان یا شرکت را شناسایی می کند .

• • سومین مزیت ، این حسابرسی ، نقاط ضعف سیستم کنترل را ارزیابی می کند .

• • حسابرسی داخلی باعث می شود درصورتی که مشکلات احتمالی وجود داشته باشند ، شناسایی شده و راهکارهایی برای رفع آنها در نظر گرفته می شود .

همانطور که از مزیتهای این نوع حسابرسی گفتیم ، حالا نوبت به معایب این نوع حسابرسی میرسد که در ادامه شرح می دهیم :

معایب حسابرسی داخلی

 

• • اولین عیبی که این حسابرسی دارد این است کاری بسیار زمان بر بوده و امکان دارد که مدیران شرکت از کار روزانه خود نیز باز بمانند .

• • دومیت عیب ای حسابرسی این است که اگر حسابرسی داخلی بدون حساسیت های لازم انجام بشود ، باعث ایجاد احساس تهدید در کارکنانی می شود که فکر میکنند حسابرسی با این هدف انجام می شود که اشتباهات آنها را پیدا کرده و مورد بررسی قرار می دهد .

تفاوت حسابرس داخلی با حسابرس خارجی  

حسابرس داخلی ، شخصی از پرسنل داخل یک شرکت و یا سازمان یا فروشگاه که از نرم افزار حسابداری فروشگاهی ساده استفاده میکند هست ولی حسابرس خارجی ، از موسسه خدمات مالی و حسابرسی به شرکت برای انجام حسابرسی فرستاده می شود .

حسابرس خارجی توسط قانون موظف هست که حسابرسی را انجام دهد و درصورتی که کار حسابرسی را انجام ندهد ، تخلف محسوب می شود ولی برای حسابرس داخلی هیچ الزامی وجود ندارد و زمانی کار حسابرسی را انجام می دهد که از سوی مدیریت شرکت به او دستور داده شود که به بررسی تخلفات و انحرافات بپردازد .

حسابرس خارجی ، باید به مراجع قانونی و اعای هیئت مدیره سازمان پاسخگو باشد ولی حسابرس داخلی ، فقط به مدیران شرکت باید جواب پس بدهد .

باید ها و نباید ها برای حسابرسی داخلی

بایدهای حسابرسی داخلی : 

 

• • کارکنان شرکت خود را از مزیت های حسابرسی آگاه کرده و آنان را توجیه کنید .

• • بر عناصری که ریسک بالایی دارند تمرکز کنید .

• • برای تحقق یافتن حسابرسی و موفقیت آن ، نظارت کامل داشته باشید .

نباید های حسابرسی داخلی :

 

• • به حسابرس داخلی به عنوان یک سازوکار مدیریت کارهای روزانه نگاه نکنید .

• • انتظار این راهم نداشته باشید که یک حسابرس داخلی تمام ضعف های موجود در سیستم شرکت شمارا آشکار کند .

چرا سازمان ها باید حسابرس داخلی داشته باشند؟!

همانطور که می دانید حسابرسی داخلی و عملکرد آن ، نقش بزرگی در تصمیم گیری های مدیران یک شرکت دارند . همچنین تلاش های حسابرس داخلی برای انجام حسابرسی و شناسایی کردن ضعف ها و اشتباهات در کنترل های داخلی ، باعث محافظت شدن شرکت از کلاهبرداری ها ، سوء استفاده های احتمالی و … خواهد شد .

روند انجام حسابرسی داخلی

یک حسابرس داخلی به طور معمول باید حتما 4 مرحله کلی را انجام دهد که این 4 مرحله عبارتند از :

برنامه ریزی

در زمان انجام فرایند برنامه ریزی ، حسابرسی داخلی اهداف و محدوده را تعیین میکنند و راهنمایی های مربوطه را بررسی کرده و نتایج حسابرسی های قبلی را مورد بررسی قرار می دهند و تعیین یک جدول زمانی و بودجه برای حسابرسی، ایجاد یک طرح حسابرسی برای اجرا، شناسایی صاحبان فرآیند برای مشارکت و تعیین یک جلسه برای شروع حسابرسی از جمله اقدامات لازم برای برنامه ریزی محسوب می شود .

کار میدانی

خوب است بدانید این مرحله ، عمل واقعی حسابرسی است یعنی مرحله اصلی انجام عملیات حسابرسی . در این مرحله ، حسابرسان داخلی برنامه حسابرسی را اجرا می کنند و اقداماتی مانند مصاحبه با پرسنل اصلی برای تأیید درک فرآیند و کنترل ها، بررسی اسناد و آزمایش کنترل­ ها برای یک نمونه در مدت زمان مشخص، مستند سازی کار انجام شده و شناسایی موارد استثنایی و توصیه ­ها را انجام می دهند .

گزارش دهی

در این مرحله ، حسابرس گزارش حسابرسی را تهیه کرده و باید به صورت واضح و مختصر نوشته شود تا از سوء تفسیر جلوگیری کند . که روند صدور گزارش حسابرسی باید به این گونه باشد :  تهیه کردن گزارش، بررسی پیش نویس با مدیریت برای اطمینان یافتن از صحت یافته­ ها و صدور و توزیع گزارش نهایی .

پیگیری

این مرحله ، مرحله ای است که غالبا نادیده گرفته شده و پشت پا انداخته می شود . به این گونه است که باید شامل پیگیری مناسب با صاحبان فرآیند باشد که نیاز به اجرای توصیه ­ها و همچنین نظارت بر وضعیت کلی شرکت در رسیدگی به یافته­ های شناسایی شده توسط حسابرسی داخلی دارند. و نکته قابل توجه ای که وجود دارد این است که اگر سازمان نتواند پیگیری لازم برای اجرای آن را انجام دهد هیچ تغییراتی هم در فرایندهای حسابداری شرکت ایجاد نمی شود .

مراحل حسابرسی داخلی

اگر مدیر یک شرکت بخواهد از افرادی که در بخش امور مالی شرکت هستند برای انجام عملیات حسابرسی کمک بگیرد ، میبایست مراحل زیر را انجام دهد :

 

• • برگزاری جلسات

• • انتخاب هیئت مدیره و تیم انجام عملیات حسابرسی

• • برنامه ریزی مقدماتی

• • تامین منابع موردنیاز حسابرسی

• • ارتباط و تعامل با واحد مدیریت ریسک

• • تعیین کردن خطوط و مراحل گزارش گری

• • آغاز فرایند حسابرسی داخلی

این را هم بدانید بد نیست که برای گزارش گرفتن از فرآیند حسابرسی نیز مراحلی وجود دارد که عبارت‌اند از: تدوین گزارش نهایی از حسابرسی داخلی، بازبینی گزارش به وسیله مدیر حسابرسی، برگزاری جلسه و تبادل نظر، جمع‌بندی نظرات، پیگیری و اجرایی‌شدن نظرات.

استاندارد های حسابرسی داخلی

اینکه چه استانداردهایی برای حسابرسی داخلی درنظر گرفته شود کاملا بستگی به حسابرس دارد . یک حسابرس برای انجام دادن عملیات حسابرسی باید استقلال کامل داشته باشد ، منصفانه عمل کند و تمامی اطلاعات را در اختیار هیئت مدیره شرکت قرار بدهد .

خب حالا می خواهیم دو مورد از استانداردهای حسابرس داخلی را خدمتتان عرض کنیم :

استاندارد عملیاتی :

این استاندارد ، به استاندارد رسیدگی هم شناخته می شود . این استاندارد ، علاوه براینکه به امورمالی شرکت رسیدگی میکند باید به وضعیت کارکنان شرکت هم رسیدگی کند ؛ به همین دلیل است که باید شناخت کافی از سیستم کنترل داخلی شرکت داشته باشد .

البته این کار به صورت کاملا محرمانه و حرفه ای توسط حسابرس انجام می شود و فقط گزارش این کار به مدیر شرکت ارائه و تحویل میدهد .

 استاندارد گزارشی :

در این استاندارد ، حسابرس ، صحت درست بودن گزارش های حسابداران تائید میکند و باید این گزارش ها طبق اصول حسابداری باشند و پس از بررسی ، یک اظهارنظر به مدیر شرکت میبایست ارائه کند .  

چرا حسابرسی داخلی برای شرکت و سازمان ها دارای ارزش بالایی است ؟!

حسابرسی داخلی در یک شرکت درواقع یک مرکز هزینه در شرکت محسوب می شود . بنابراین ، یک عملکرد حسابرسی خوب در شرکت می تواند برای بقا و شکوفایی شرکت بسیار مفید و سودمند باشد . البته حسابرسان داخلی برخلاف حسابرسان خارجی ، فراتر از ریسک گزارشگری به موضوعات گسترده تری مانند اعتبار سازمان یا شرکت ، رشد آن و … می پردازند .

ممیزی یا حسابرسی داخلی

جالب است بدانید که بخش قابل توجهی از حسابرسی داخلی ، کنترل های داخلی گزارش گری های مالی هست . بسیاری از سازمانهای دیگر ، نیاز به ارزیابی یا حسابرسی خارج از حسابداری دارند . بعضی از این زمینه های اصلی شامل انطباق ، محیط زیست ، ممیزی عملیاتی و عملکرد هستند .

خوب است بدانید یکی از مهم ترین ارکانی که درست بودن صورت های مالی ارائه شده به سرمایه گذاران و سهامداران یک شرکت را تائید یا رد میکند ، حسابرس یا ممیز هست . صورت های مالی که ممیزی شده یا حسابرسی شده اند نزد سهامداران شرکت دارای ارزش زیادی هست . البته این را هم بدانید که اینگونه حسابرسی ها مخصوص شرکت ها وسازمان های خصوصی هستند .

صورتهای مالی به چه معناست؟!

صورت های مالی عبارتند از :

 

• • حساب کردن عملکرد سود و زیان یک شرکت برای یک سال مالی .

• • ترازنامه در پایان یک دوره مالی که نشان دهنده دارایی ها و بدهی های شرکت است .

• • صورت نقدینگی که ارتباط بین ترازنامه را ذکر میکند .

دسته بندی ممیزی

ممیزی ها به چند دسته تقسیم می شوند که عبارتند از :

 

• • حسابرسی داخلی

• • ممیزی خدمات داخلی

• • حسابرسی خارجی

چرا صورت های مالی ممیزی شده دارای ارزش و اعتبار بیشتری هستند ؟!

جالب است بدانید که شرکت ها توسط مدیران متنتخب از سوی سهامداران اداره می شوند و مسئول اداره یک شرکت هستند ، در مقابل سود و زیان یک شرکت هیچ وظیفه ای ندارند . البته از نظر پاداش و درآمد بهتر ، انها سعی میکنند در بهتر اداره کردن شرکت باعث سود و پیشرفت شرکت شوند . اما زمانهایی وجود دارد که آنها سعی میکنند برای اینکه سرمایه گذاران بیشتری را جذب کنند ، صورت های مالی را به دور از واقعیت تنظیم کرده و می خواهند که در ظاهر وضعیت عملکرد خود را خیلی خوب نشان دهند . به همین خاطر است که صورت های ممیزی شده توسط حسابرسان داخلی مستقل، دارای ارزش بالاتری نسبت به صورت های مالی ست که توسط مدیران و حسابداران یک شرکت انجام می دهند .

 تفاوت حسابداری و حسابرسی چیست؟!

حسابداری و حسابرسی ، از نظر لغت کاملا شبیه به هم هستند ولی عملکرد و کارکرد کاملا جداگانه ای دارند که در ادامه به شرح آنها می پردازیم .

حسابداری :

حسابداری یک زبان کاملا تخصصی کسب وکار است که به گردآوری منظم روزبه‌روز تراکنش‌های مالی یک کسب‌وکار و دسته‌بندی آن‌ها به گروه‌های مختلف می پردازد . یک حسابدار با استفاده از نرم افزارهای حسابداری آنلاین یا نرم افزار حسابداری شرکتی می توانند عملیات حسابداری را به نحو احسن به انجام برسانند.

حسابرسی :

حسابرسی یعنی بررسی کاملا بی طرفانه و انتقادی از تمامی تراکنش ها ، مدارک ، دفاتر حساب و اسناد مرتبط هست که برای اینکه توسط حسابرس داخلی تائید شوند لازم است که اشتباهات و ضعف های موجود در سیستم حسابداری شرکت کاملا برطرف شوند . همچنین اشتباهات ، تقلب ها و سوء استفاده های احتمالی را نیز هم مشخص و شناسایی خواهد کرد .

کلام آخر

یک حسابرس برای اینکه کارهای حسابرسی شرکت را به خوبی به انجام رساند میبایست به همه اصول و امور حسابداری مسلط بوده و بادقت بسیار بالایی به بررسی اطلاعات مالی شرکت پرداخته و گزارش های مالی خود را به طور منظم به مدیران شرکت ارائه میکند .